Giới thiệu chung (0,5 điểm)
- Thạch Lam là cây bút truyện ngắn tài hoa, xuất sắc trước Cách mạng tháng Tám 1945.
- Hai đứa trẻ là một trong những truyện ngắn đặc sắc nhất của Thạch Lam. Tác phẩm được in trong tập Nắng trong vườn. Hai đứa trẻ chứa chứa đựng giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc.
a. Giá trị hiện thực
Phân tích giá trị hiện thực (2,0 điểm)
1. Miêu tả chân thực bức tranh thiên nhiên phố huyện, tiêu điều, ảm đạm, tăm tối..
2. Miêu tả sinh động cuộc sống lam lũ, nghèo khổ, bế tắc của những cư dân nơi phố huyện phản ánh hiện thực khổ cực của người dân trước cách mạng 1945
3. Cảnh đợi tàu cuả hai đứa trẻ.
b. Giá trị nhân đạo
Phân tích giá trị nhân đạo (2,0 điểm)
1.Tình cảm xót thương của Thạch Lam đối với những người sống ở phố huyện nghèo:
- Xót xa trước cảnh đời nghèo đói, tăm tối, không tương lai, không ánh sáng của mẹ con chị Tí, gia đình bác xẩm, bác Siêu...
- Cảm thương cuộc sống đơn điệu, quẩn quanh, tẻ nhạt nơi phố huyện.
2. Sự phát hiện của Thạch Lam về những phẩm chất tốt đẹp của người dân nghèo ở phố huyện:
- Cần cù, chịu thương chịu khó (chị Tí ngày mò cua bắt ốc, tối đến dọn một hàng nước; hai chị em Liên thay mẹ trông coi gian hàng tạp hoá...).
- Giàu lòng thương yêu (Liên cảm thương trước cảnh những đứa trẻ con nhà nghèo nhặt nhạnh những thứ còn sót lại ở chợ...).
3. Sự cảm thông trân trọng của nhà văn trước những ước mơ của người dân nghèo về một cuộc sống tốt đẹp hơn:
- Nhà văn trân trọng những mơ ước, hoài niệm của hai chị em Liên và An: mong được thấy ánh sáng, nhớ về quá khứ tươi đẹp, đoàn tàu như đem đến cho hai chị em “một chút thế giới khác”...
- Nhà văn cũng còn muốn lay động, thức tỉnh những người nghèo ở phố huyện, hướng họ tới một cuộc sống khác phong phú và có ý nghĩa hơn.
Kết luận (0,5 điểm)
Hai đứa trẻ có sự đan xen giữa hai yếu tố lãng mạn và hiện thực. Qua tác phẩm này, nhà văn gửi gắm một cách kín đáo, nhẹ nhàng nhưng không kém phần thấm thía tư tưởng nhân đạo của tác giả.